Ta forma lokowania kapitału cieszy się popularnością zwłaszcza wśród inwestorów ceniących sobie bezpieczeństwo i pewny, regularny dochód. Czy jednak wszystkie rodzaje obligacji są równie bezpieczne? Od czego zależy ich rentowność i oprocentowanie? Jak przebiega zakup i gdzie sprawdzić notowania? Zapraszamy do lektury, w której omówimy kluczowe różnice między papierami dłużnymi skarbowymi (Skarbu Państwa) a korporacyjnymi. Dowiedz się o nich więcej z tekstu, w którym wskazujemy na potencjalne korzyści, a także zagrożenia i sposoby minimalizowania ryzyka inwestycyjnego.

Obligacje skarbowe – bezpieczna lokata oszczędności

Papiery dłużne emitowane przez Narodowy Bank Polski (NBP) są uznawane za jedną z najbezpieczniejszych form lokowania kapitału. Zakup obligacji skarbowych, które omówimy przed korporacyjnymi, wiąże się z minimalnym ryzykiem, ponieważ Skarb Państwa, czyli de facto Polska jako emitent ma stabilną sytuację finansową i gospodarczą. Państwo gwarantuje wykup papierów dłużnych w terminie zapadalności oraz wypłatę odsetek zgodnie z warunkami określonymi w prospekcie emisyjnym. Ich wysokość zależy od oprocentowania, które z kolei wpływa na rentowność.

Zakup obligacji skarbowych, których notowania można sprawdzić na Giełdzie Papierów Wartościowych, pozwala na uzyskanie dochodu w postaci odsetek i daje pewną ochronę kapitału przed inflacją. Dostępne są różne rodzaje tych papierów dłużnych, m.in.:

stałym lub zmiennym oprocentowaniu,
indeksowane inflacją,
krótko-, średnio- i długoterminowe.

Dzięki szerokiej ofercie każdy inwestor może dobrać odpowiednie papiery wartościowe do swoich preferencji i celów inwestycyjnych. Mimo mniejszego oprocentowania i niższych rentowności w porównaniu z innymi instrumentami finansowymi obligacje skarbowe cieszą się relatywnie dobrymi notowaniami wśród inwestorów ceniących bezpieczeństwo lokat. Rozważając zakup, należy pamiętać, że emitowane przez Skarb Państwa papiery wartościowe są czymś innym niż długi korporacyjne, do których przejdziemy niedługo.

Rodzaje obligacji skarbowych na polskim rynku

Ministerstwo Finansów oferuje szeroką gamę narzędzi dla inwestorów. Różnią się one terminem zapadalności, oprocentowaniem i sposobem kapitalizacji odsetek. Wśród najpopularniejszych typów znajdują się skarbowe obligacje 3-miesięczne stałoprocentowe (OTS), charakteryzujące się stałym oprocentowaniem 3% w skali roku. Odsetki nie są kapitalizowane, a ich wypłata następuje przy wykupie. Rentowność jest więc stosunkowo niskie, biorąc pod uwagę notowania innych rodzajów papierów dłużnych emitowanych przez Skarb Państwa czy tym bardziej korporacyjnych.

Inwestorzy mają do wyboru również papiery dłużne roczne (ROR) o zmiennym oprocentowaniu, obecnie (maj 2024) wynoszącym 6,75% w pierwszym miesiącu, a następnie równym stopie referencyjnej NBP. Odsetki wypłacane są co miesiąc bez kapitalizacji. Ciekawą propozycją są ponadto 12-miesięczne obligacje skarbowe premiowe (POS) z oprocentowaniem 1,5% w skali roku i losowaniem nagród pieniężnych. Raz w roku odsetki są kapitalizowane, co wpływa na rentowność.

Dla inwestorów preferujących dłuższy horyzont czasowy przeznaczone są m.in. 4-letnie papiery dłużne emitowane przez Skarb Państwa indeksowane inflacją (COI) z oprocentowaniem 7% w pierwszym roku, a następnie inflacja plus 1% marży. Dostępne są również obligacje skarbowe:

6-letnie rodzinne (ROS) indeksowane inflacją,
10-letnie emerytalne (EDO),
12-letnie rodzinne (ROD) o oprocentowaniu uwzględniającym stopę inflacji.

Czy wynikająca z takich notowań rentowność obligacji skarbowych czyni je konkurencyjnymi wobec korporacyjnych i powinna skłaniać do zakupu? Zaraz do tego przejdziemy.

Jak kupić i odsprzedać obligacje Skarbu Państwa?

Nabycie państwowych papierów dłużnych jest możliwe na kilka sposobów. Najpopularniejszą metodą jest zakup online za pośrednictwem serwisu obligacjeskarbowe.pl lub aplikacji mobilnej PeoPay, w którym obligacja skarbowa jest do nabycia zgodnie z aktualnym oprocentowaniem. Proces składania zleceń jest w pełni zautomatyzowany, a środki można przelać z dowolnego rachunku bankowego. Kolejną opcją jest złożenie dyspozycji telefonicznie, dzwoniąc na infolinię obsługi obligacji. Dostępne są numery dla klientów PKO Banku Polskiego oraz Banku Pekao S.A.

Dla osób preferujących bezpośredni zakup przygotowano sieć Punktów Sprzedaży Obligacji Skarbu Państwa. Znajdują się one w wybranych oddziałach PKO BP i Pekao S.A. oraz Biurach Maklerskich obu banków. W placówkach tych można dokonać nabycia przy pomocy profesjonalnej obsługi. Wykup po upływie terminu zapadalności odbywa się automatycznie. Środki wraz z należnymi odsetkami przekazywane są na rachunek obligatariusza lub można je zamienić na nową emisję. Istnieje również możliwość przedterminowej odsprzedaży na rynku wtórnym poprzez Biura Maklerskie banków obsługujących daną emisję.

Czym są obligacje korporacyjne

Przejdźmy zatem do drugiego rodzaju papierów dłużnych, które omawiamy w tym artykule. Obligacje korporacyjne z reguły mają wyższe oprocentowanie i większą rentowność niż skarbowe, ale stanowią znacznie bardziej ryzykowną formę inwestycji w porównaniu z długiem emitowany przez Skarb Państwa. Główne zagrożenia związane są z kondycją finansową emitenta, czyli przedsiębiorstwa, które wystawia te papiery do zakupu dla potencjalnych nabywców. Niekorzystna sytuacja gospodarcza, problemy zarządcze lub błędne decyzje strategiczne mogą doprowadzić do pogorszenia się wyników finansowych i rentowności spółki, a w skrajnych przypadkach nawet do jej bankructwa. A wtedy choćby i najwyższe oprocentowanie obligacji korporacyjnych przestaje mieć znaczenie.

Ryzyko kredytowe oznacza obawę o wypłacalność emitenta i jego zdolność do terminowej spłaty zobowiązań wobec obligatariuszy. Nawet niewielkie pogorszenie się stanu finansów przedsiębiorstwa może negatywnie wpłynąć na wiarygodność kredytową i obniżyć rating, co przełoży się na spadek rentowności obligacji korporacyjnych. W przypadku bankructwa spółki obligatariusze będą musieli liczyć się z częściową lub całkowitą utratą zainwestowanego kapitału. Dlatego przed zakupem tak ważne jest śledzenie notowań, a nie skupianie się tylko na oprocentowaniu, na co pozwalają znacznie bezpieczniejsze obligacje Skarbu Państwa.

Inne kluczowe zagrożenia związane z inwestowaniem w papiery korporacyjne obejmują ryzyka:

stopy procentowej – spadek cen obligacji stałokuponowych przy wzroście rynkowych stóp procentowych może negatywnie przełożyć się na ich rentowność,
reinwestycji odsetek – konieczność lokowania zysków z korporacyjnych papierów dłużnych po niższych stopach w przyszłości,
przedterminowego wykupu – utrata części przewidywanych dochodów w razie wcześniejszego wykupu przez emitenta,
walutowe – w przypadku obligacji denominowanych w walutach obcych,
ratingu i zmiany kursu – związane z czynnikami specyficznymi dla emitenta.

Analiza sytuacji finansowej emitenta obligacji korporacyjnych

Przed podjęciem decyzji o inwestycji w papiery dłużne danej spółki kluczowe znaczenie ma dogłębna analiza jej sytuacji finansowej. Należy rozpocząć od przeglądu sprawozdań finansowych i rentowności, ze szczególnym uwzględnieniem bilansu, rachunku zysków i strat oraz przepływów pieniężnych. Warto zwrócić uwagę na poziom zadłużenia w relacji do kapitałów własnych i możliwości generowania zysków operacyjnych. Istotna jest również ocena planów rozwojowych spółki i ich realności w kontekście dotychczasowych wyników.

Pomocne w oszacowaniu ryzyka inwestycji w obligacje korporacyjne będą zarówno notowania, jak i wskaźniki zadłużenia, takie jak:

dług netto do EBITDA,
dług netto do kapitałów własnych,
pokrycie odsetek.

Równie ważne jest zbadanie struktury przychodów i ich źródeł – nadmierne uzależnienie od jednego kontrahenta lub rynku zwiększa ryzyko. Uzupełnieniem powinna być analiza ratingu kredytowego nadawanego przez wyspecjalizowane agencje. Jak widać, oprocentowanie i potencjalna rentowność mają w przypadku obligacji korporacyjnych znacznie mniejsze znaczenie niż przy zakupie skarbowych papierów dłużnych.

Obligacje skarbowe a korporacyjne

Reasumując, papiery dłużne emitowane przez państwo są bezpieczniejszą formą lokaty kapitału, a przy ich wyborze należy uwzględniać przede wszystkim termin zapadalności i potencjalną zyskowność. Z kolei obligacje korporacyjne oferują z reguły wyższe oprocentowanie i rentowność niż skarbowe, ale ich zakup wymaga dokładnej analizy danej spółki.

Małgorzata Rosiak

Investment Manager w Pracowni Finansowej

Zajmuje się obsługą inwestorów posiadających udziały w spółkach realizujących projekty deweloperskie z branży energii odnawialnej takie jak: elektrownie wiatrowe, przemysłowe farmy fotowoltaiczne oraz osiedla domów. Z Pracownią Finansową współpracuje od 2015 roku, natomiast swoje ponad 25 letnie doświadczenie w sprzedaży i obsłudze inwestorów segmentu usług Premium zdobyła współpracując z bankami i innymi instytucjami z branży finansowej.